W obecnej formie katedra tarnowska jawi się jako budowla jednolita, zbudowana z cegły, z ozdobną kamieniarką zdobiącą okna i wejścia. Jest zbudowana na planie podłużnym, orientowana, trzynawowa z wydłużonym prezbiterium zamkniętym trójboczną absydą oraz dobudowaną ze strony zachodniej wysoką na 72 m. wieżą ozdobioną w 1898 r. koroną. Na wschodniej ścianie katedry, jest zamieszczony w 1899 r. wizerunek Pana Jezusa Ukrzyżowanego, wykonany według projektu Antoniego Madayskiego, z którym Roman Brandstaetter łączy początki swego nawrócenia z judaizmu na chrześcijaństwo. W pobliżu tegoż wizerunku w roku 1981 wzniesiono wysoki na 4,5 m. pomnik Jana Pawła II wykonany według projektu Bronisława Chromego. Na przylegającym do katedry od strony południowej Placu Katedralnym ustawiono w 1884 r. kamienną figurę Niepokalanego Poczęcia Matki Bożej. Natomiast najbliższe otoczenie katedry, pokryte dzisiaj brukiem kryje dawny cmentarz.



Do katedry prowadzi czworo drzwi, z których drzwi pod wieżą wykonano w 1970r. dla upamiętnienia Tysiąclecia Chrześcijaństwa w Polsce, według projektu Anatola i Bogdany Drwal z Tarnowa, natomiast pozostałe wykonano w latach 1982 -1985 według projektu Prof. Czesława Dźwigaja z Krakowa w pracowni Stefana Kowalówki. Najczęściej do katedry wchodzimy od strony Przedsionka Południowego w którym warto zauważyć portal gotycko-renesansowy wykonanypo roku 1511 w kamieniu, wzorowany na drzeworycie Albrechta Durera przedstawiającym Chrystusa Boleściwego tzw. "w studni". Na uwagę zasługuje witraż przedstawiający pokłon Trzech Króli, wykonany w roku 1894 w wiedeńskiej pracowni Geylinga. W przedsionku znajduje się również wotum Parafii Katedralnej na Jubileusz Dwutysiąclecia Chrześcijaństwa przedstawiające scenę zwiastowania, wykonane w brązie w pracowni Mariana Polańskiego w Tarnowie-Krzyżu, według projektu Marka Benewiata z Tarnowa.



Nawa południowa powstała dzięki połączeniu w połowie XIX w. szeregu kaplic, które od XV w. dobudowywano do głównej części katedry. /Patrząc od zachodu były to: kaplica Rozesłania Apostołów, kruchta, kaplica Krzyża św, kaplica Matki Bożej Szkaplerznej oraz kaplica św. Benedykta/. Polichromia widoczna na sklepieniach została wykonana w latach 1957 - 1958 przez Józefa Dutkiewicza. W kaplicy Matki Bożej Szkaplerznej znajdują się częściowo odsłonięte fragmenty polichromii z lat 1514 -1526 zawierające sceny Maryjne i Pasyjne. Polichromię kaplicy św. Benedykta wykonał Adam Marczyński. Witraż w oknie zachodnim nawy południowej przedstawia Dobrego Pasterza, pochodzi z roku 1899 i został wykonany w Wiedniu. Pozostałe witraże powstały w roku 1986, według projektu Józefa Furdyny, wykonane w pracowni Anny i Ireneusza Zarzyckich w Krakowie. Witraże przedstawiają wydarzenia współczesne: II wojnę światową, 1000-lecie Chrześcijaństwa w Polsce, Sanktuaria Maryjne w Diecezji Tarnowskiej. W nawie południowej znajduje się dwa ołtarze. Ołtarz Najświętszego Sakramentu, kamienny - neorenesansowy z około roku 1900, projektowany przez Tadeusza Błotnickiego. Ołtarz zdobi wykonana z marmuru kararyjskiego płaskorzeźba Chrystusa wzorowana na fresku autorstwa Leonarda da Vinci przedstawiającym Ostatnią Wieczerzę. W Ołtarzu tym znajduje się Tabernakulum oraz tron Wieczystej Adoracji Najświętszego Sakramentu, trwającej w katedrze od roku 1987. W pobliżu ołtarza stoi wysoka na 192 cm. monstrancja wykonana w 1986 r. w brązie, według projektu Czesława Dźwigaja. Drugi ołtarz nawy południowej to wykonany w brązie, według projektu Czesława Dźwigaja ołtarz Matki Bożej Bolesnej. W niszy ołtarza znajduje się łaskami słynąca figura Matki Bożej Bolesnej - "Pieta". Figura została wykonana w drewnie w XVII w., jest polichromowana i złocona. Historycy sztuki dostrzegają podobieństwo tarnowskiej figury do fragmentu obrazu "Opłakiwanie" autorstwa Van Dycka. Figura Matki Bożej Bolesnej od początku wieku XX znajdowała się w przedsionku katedry i była otaczana powszechnym kultem. W 1987 r. została przeniesiona do nowowykonanego ołtarza a w roku 2000 poddana gruntownej konserwacji, przywracającej pierwotny,kultowy charakter. Kult "Tarnowskiej Piety" trwa i rozwija się stanowiąc ważny element życia religijnego i duszpasterstwa Tarnowa oraz okolic. Spośród wielu elementów wyposażenia nawy południowej na uwagę zasługują:

Pomnik nagrobny Barbary z Tęczyńskich Tarnowskiej /+1521/, pierwszej żony Jana Hetmana Tarnowskiego wykonany po roku 1536 przez rzeźbiarza włoskiego Jana Marię Padovano. Jest to arcydzieło renesansowej rzeźby nagrobnej w skali europejskiej. Pomnik grobowy ks. Marcina Łyczko /+ 1578/, prepozyta kolegiaty wykonany prawdopodobnie przez Wojciecha Kuszyca, tarnowskiego współpracownika Padovano. Grobowiec księcia Eustachego Sanguszki /+1903/ wykonany z białego marmuru przez Antoniego Madeyskiego. Epitafium Stanisława i Katarzyny Ziębów z 1622 r.wykonane przez Jana Pfistera, twórcę rzeźb w pomniku Ostrogskich.W tle reliefowej tablicy znajduje się najstarszy widok Tarnowa. Epitafium poświęcone biskupowi tarnowskiemu Abp. JerzemuAblewiczowi /+1990/ wykonane według projektu Prof. Wincentego Kućmy z Krakowa. Epitafium poświęcone wieloletniemu Proboszczowi Parafii Katedralnej ks. infułatowi Janowi Bochenkowi /+1975/ projektowane przez Marka Benewiata z Tarnowa. Stacje Drogi Krzyżowej, rozpoczynającej się w tej, nawieufundował w latach 1895 -1896 ks. infułat Stanisław Walczyński. Krzyż z wizerunkiem Pana Jezusa wykonany w XVIII w. w drewnie, polichromowany o wys. 4,50 m. szer. 2,60 m., odrestaurowany w 2001 r. Kruchta pod wieżą powstała w XV w., po odbudowie wieży katedralnej po jednym z pożarów. Wewnątrz kruchty znajduje się portal wewnętrzny, prowadzący do katedry, wykonany z piaskowca na początku XVI w. Z tego czasu pochodzą również drzwi obite blachą o motywie kratownicy z rozetkami. Spośród dzieł sztuki znajdujących się w kruchcie należy wskazać:

l/. Najstarsze w tarnowskiej katedrze epitafium wykonanew 1575 r. przez Wojciecha Kuszyca na upamiętnienie bliżej nieznanego rzeźbiarza krakowskiego Wojciecha. 2/. Marmurową tablicę ku czci inicjatora przebudowy katedry biskupa tarnowskiego Ignacego Łobosa /+1900/. Medalion z podobizną Biskupa wykonał Antoni Madayski. 3/. Pomnik Wincentego Witosa, pochodzącego z pobliskich Wierzchosławic, wykonany w 1985 r. według projektu Czesława Dźwigaja. Nawa główna katedry, stanowi najstarszą część katedry. Nakrywa ją sklepienie sieciowe, krzyżowo-żebrowe.Chór muzyczny dobudowano w 1897 r. Organy liczące 40 głosów w najstarszej części wykonano w 1920 r. Modernizację przeprowadzono w latach 1965 oraz 1999 - 2000. Ozdobny prospekt organowy wykonano w 1999 r. Od XVI w. pod chórem znajdują się późnogotyckie, wykonane u schyłku XV w. stalle kanonickie kapituły kolegiackiej. Snycerka stall tarnowskich wyróżnia się oryginalną dekaoracją i rozmiarami.

Ołtarze boczne,neobarokowe pochodzą z 1850 r. i zostały wykonane w pracowni Damasiewiczaw Nowym Sączu. W ołtarzu po lewej stronie zamieszczono obraz Matki Bożej Częstochowskiej, pędzla Kazimierza Rydla z Krakowa. Znajdujące się w predelliobrazy świętych polskich wykonał Józef Furdyna. Obrazy przedstawiają: św. Maksymiliana Kolbe, bł. Urszulę Ledóchowską, bł. Karolinę Kózka,bł. Marię Teresę Ledóchowską, św. Brata Alberta Chmielowskiego.W ołtarzu po stronie prawej zamieszczono obraz Pana Jezusa Ukrzyżowanego,wykonany w 1850 r. w Kalwarii Zebrzydowskiej przez nieznanego malarza, natomiast w predelli znajdują się obrazy św. Józefa i św. Stanisława Szczepanowskiego autorstwa J. Furdyny oraz Obraz Matki Bożej Nieustającej Pomocy przywieziony do katedry na początku XX w. przez Sł. Bożego Bernarda Łubieńskiego /Redemptorystę/. Obraz św. Kazimierza, wykonany w 1848 r. przez Xawerego Marynowskiego, został umieszczony w trzecim ołtarzu nawy głównej, od strony południowej. W predelli wykonanej w 2001 r. przez Adama Faglio z Nowego Wiśnicza zamieszczono obrazy: bł. Zygmunta Gorazdowskiego -założyciela Zgromadzenia Sióstr Józefitek, bł. Celestyny Faron - Służebniczki Starowiejskiej, św. Rafała Kalinowskiego, św. Faustyny, bł. Honorata Koźmińskiego - twórcy Zgromadzeń Bezhabitowych w Polsce okresu Zaborów. Wszystkie ołtarze nawy głównej poddano gruntownej konserwacji i renowacji w latach 2001 - 2002. W nawie głównej warto zauważyć także monumentalny pomnik Abpa Leona Wałęgi /+1933/ wykonany według projektu Jerzego Bandury z Krakowa, w 25 rocznicę śmierci hierarchy, z fundacji duchowieństwa. Należy dostrzec również neogotycką ambonę, wykonaną w pracowni Wakulskiego w Krakowie, a ustawioną w katedrze w 1894 r. W przejściu z nawy głównej do nawy północnej, obok ołtarza Matki Bożej Częstochowskiej znajduje się barokowa chrzcielnica z XVII w., wykonana w czarnym marmurze, z nakrywa wykonaną z blachy miedzianej w XX w.

Prezbiterium katedry powstawało stopniowo w wieku XV i XIX. W dobudowanej części prezbiterium znajdują się stalle kanonickie wykonane w pracowni Wakulskiego pod koniec XIX w., witraże wykonane na przełomie wieków w pracowni Jelego w Insbrucku, oraz stojące na konsolach kamienne figury świętych polskich wykonanew 1892 r. przez Z. Langmana. Figury przedstawiają; św. Kazimierza, św. Kingę, św. Wojciecha, św. Stanisława ze Szczepanowa, bł. Szymona z Lipnicy, św. Jana Kantego. Ozdobą starszej części prezbiterium są cztery pomniki grobowe, dzieła sztuki o wielkim znaczeniu dla dziejów kultury polskiego Renesansu i Manieryzmu. Pomnik Barbary z Rożnowa, wnuczki Zawiszy Czarnego i matki Jana Hetmana Tarnowskiego, zmarłej w 1517 r. Powstał około 1520 r. jest przykładem przyswajania sobie stylu Renesansu przez rodzimych artystów. Pomnik jest wykonany z piaskowca. Autor nieznany. Pomnik Zofii Tarnowskiej księżnej Ostrogskiej /+1570/, żony hetmana wielkiego koronnego Konstantego Wasyla Ostrogskiego. Pomnik został wykonany w marmurze, według zamysłu Padovano, być może przez Wojciecha Kuszyca lub przez włoskiego rzeźbiarza Hieronima Canavesiego wkrótce pośmierci Zofii.



Pomnik Tarnowskich, monumentalny, przyścienny upamiętniający Jana Tarnowskiego /+1561/ i Jana Krzysztofa /+1567/, wysoki na 13 m. o szerokości 6,60 m. został wykonany w części architektonicznej z piaskowca, kolumny, tablice i postacie z marmuru węgierskiego, oraz inne detale z alabastru. Pomnik jest dwukondygnacyjny, posiadający wygląd frontonu świątyni greckiej. Jedyny motyw religijny tego dzieła to rzeźba Chrystusa Zmartwychwstałego na szczycie. Sceny batalistyczne przedstawione w alabastrze to pochód spod Obertyna /1531/, zdobycie Staroduba podczas wojny z Moskwą /1535/ oraz bitwa pod Chocimiem / 1538/. Twórcą pomnika jest Jan Maria Padovano. U stóp pomnika znajduje się wejście do krypty grobowej Tarnowskich. Pomnik Ostrogskich, poświęcony Januszowi Ostrogskiemu / + 1620/ i jego pierwszej żonie Zuzannie /+ 1596/ jest wykonany w czarnym i czerwonym marmurze oraz w alabastrze. Ma wymiary 12,90 m wys. oraz 7,90 szer. Architektura pomnika jest renesansowa ale jej wypełnienie manierystyczne. Pomnik ukazuje marność ludzkiego życia, grozę śmierci, istotne elementy wiary katolickiej a równocześnie głosi chwałę magnackiego domu. Pomnik wzniesionow latach 1612 - 1620. Autorstwo przypisuje się Janowi Pfisterowi z Wrocławia lub niderlandczykowi Wilhelmowi van den Blockowi. Wejście do krypty Ostrogskich znajduje się w nawie południowej w pobliżu ołtarza Matki Bożej Bolesnej.

Nawa północna powstała około 1850 r. przez połączenie w jedną całość kaplic: św. Anny, kruchty i Świętych Relikwii. Polichromia zachowana w tej nawie jest autorstwa Józefa Dutkiewicza, a w kopule Wacława Taranczewskiego. Z tej nawy prowadzą drzwi do dobudowanego w 1897 r. przedsionka północnego zzabytkowym, najstarszym w katedrze portalem gotyckim z 1400 r. Obecnie przedsionek jest Kaplicą Martyrologii Polskiej, w ołtarzu znajduje się namalowany przez Adama Faglio z Nowego Wiśnicza obraz bł. ks. Romana Sitko, męczennika Oświęcimia. Na ścianie wewnętrznej znajduje się wykonana z brązu tablica z nazwiskami 24 zamordowanych podczas II wojny światowej kapłanów diecezji tarnowskiej. Ścianę północną zdobi sgraffitowa dekoracja wykonana przez J. Dutkiewicza w 1958 r., nawiązująca do suplikacji. Witraże nawy północnej wykonano u schyłku XIX w. w pracowni Geylinga w Wiedniu, spośród pomników nagrobnych umiejscowionych w tej nawie najcenniejszy jest Pomnik Trzech Janów ufundowany przez Jana Hetmana Tarnowskiego około 1536 r., wykonany w wawelskiej pracowniBartłomieja Berecciego. Pomnik upamiętnia Ojca Hetmana Tarnowskiego - JanaAmora /+1500/, brata Hetmana Jana /+1515/ oraz zmarłego w niemowlęctwie synka Jana Aleksandra /+1515/. Pierwotnie pomnik ten znajdował się w prezbiterium i był nagrobkiem piętrowym. W 1561 r., gdy po śmierci Jana Hetmana Tarnowskiego przystąpiono do budowy pomnika ku jego pamięci, przeniesiono pomnik ojca i brata i w zmienionej kompozycji, zaproponowanej przez Padovano umieszczono w kaplicy św. Anny. W przedniej części nawy mieści się pomnik nagrobny ks. Kaspra Branickiego wykonany około 1602 r. w kręgu włoskiego rzeźbiarza Santi Gucci. W nastawie ołtarza wykonanego do nawy północnej w 1850 r. znajduje się obraz Serca Pana Jezusa, namalowany przez Wiesława Zarzyckiego z Krakowa w 1916 r.W roku 1982 miejsce oryginalnego dla tego ołtarza tabernakulum, zajęło tabernakulum z prezbiterium katedry, które wykonano z blachy mosiężneji pozłocono w 1892 r., według projektu Juliana Zachariewicza w pracowni Brixi Anders w Wiedniu.

W podstawie Ołtarza Serca Pana Jezusa znajduje się antependium wykonane w latach 1753 - 1755 we Wrocławiu i Augsburgu dla opactwa Benedyktynów w Tyńcu. Antependium wykonano z ponad 350 kutych blach srebrnych do którychdołączono medaliony przedstawiające Apostołów Piotra i Pawła. Pokasacie opactwa tynieckiego antependium przeniesiono do Bochni a od 1826 r. antependium jest własnością katedry tarnowskiej. Wzmocnienia antependium dodatkową ramą oraz uzupełnienia skradzionych blach dokonano staraniem kapituły katedralnej w 1888 r. W roku 2001 przeprowadzono konserwację całego dzieła z ponownym uzupełnieniem brakujących detali dzięki staraniom Parafii Katedralnej i wsparciu Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Krypty znajdują się w siedmiu miejscach katedry. W listopadzie dostępna jest krypta Biskupów Tarnowskich. Znajduje się w niej grobowiec ks. Abpa Jerzego Ablewicza /+1990/, grobowiec ks. Bpa Józefa Wojtarowicza /+1875/ oraz ks. Andrzeja Tarło /1642/ prepozyta kapituły. Sgraffitową dekorację tej krypty wykonał J. Furdyna w 1987 r. Pozostałe krypty po badaniach przeprowadzonych w latach 1982 -1983 nie są udostępniane. Również zasoby skarbca katedralnego nie są udostępniane zwiedzającym. Możliwość obejrzenia istnieje jedynie w instytucjach zajmujących się organizowaniem wystaw i zapewniających należyte bezpieczeństwo eksponatom.

Numer Konta parafialnego

23 1240 5194 1111 0010 8543 8315

Bóg zapłać za wszelką życzliwość
oraz wsparcie funkcjonowania parafii.

Świetlica parafialna

 

Transmisja Video

Realizacja transmisji:
AZTV.PL

Transmisja Video - YOUTUBE

Alternatywny Kanał YOUTUBE

Adoracja Najświętszego Sakramentu

Zapraszamy do włączenia się w dzieło Całodobowej Adoracji Najświętszego Sakramentu.
Zgłoszenia swojego uczestnictwa w Adoracji można dokonać poprzez FORMULARZ INTERNETOWY

Zapisz się

Internetowa skrzynka intencji

Zapraszamy do dodawania swoich intencji, które będziemy polecać przez wstawiennictwo Matki Bożej Bolesnej

Podaj intencję

V Synod Diecezjalny

Diecezja Tarnowska

Oficjalny portal informacyjny
Diecezji Tarnowskiej

Radio RDN Małopolska

Diecezjalna
rozgłośnia radiowa

Tarnowski Gość Niedzielny

Diecezjalny oddział
Gościa Niedzielnego

Synaj.TV

Młodzieżowa telewizja internetowa
Diecezji Tarnowskiej

Go to Top